Η πρώτη θεωρητική επιστημονική προσέγγιση για την κατασκευή ελικοπτέρου, έγινε από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, περίπου στα τέλη του 15ου αιώνα. Η πρώτη επιτυχημένη πτήση, πραγματοποιήθηκε με την κατασκευή του Γάλλου Ντ' Αμούρ, το 1842. Δυστυχώς, η εξέλιξη του Ε/Π παρέμεινε στάσιμη προς όφελος του αεροπλάνου. Έτσι, ενώ το Ε/Π επινοήθηκε προγενέστερα, η εξέλιξη και η χρήση του καθυστέρησε σημαντικά σε σχέση με εκείνη του αεροπλάνου.Τα πρώτα βήματα για την κατασκευή σύγχρονων Ε/Π έγιναν στη δεκαετία του '50. Έκτοτε η εξέλιξη υπήρξε αλματώδης. Όπως ήταν φυσικό, η βιομηχανία κατασκευής ελικοπτέρων ασχολήθηκε και με την κατασκευή ειδικού τύπου ελικοπτέρων για την κατάσβεση δασικών πυρκαγιών.Η προσπάθεια των πυροσβεστών για την κατάσβεση των πυρκαγιών είναι σίγουρα μια επικίνδυνη, επίπονη και εξοντωτική εργασία. Το Πυροσβεστικό Σώμα, προκειμένου να φέρει εις πέρας το δύσκολο έργο της δασοπυρόσβεσης, το οποίο του ανατέθηκε με το Ν. 2612/ 1988 και ύστερα από την αποκτηθείσα εμπειρία των προηγουμένων ετών, με δεδομένο, βέβαια, τις ακραίες καιρικές συνθήκες που επικράτησαν τα έτη 1998 και 2000, οδήγησαν την Ηγεσία του Πυροσβεστικού Σώματος στην απόφαση για τη μίσθωση ελικοπτέρων διαφόρων τύπων.Επίσης, το Π.Σ. για την κάλυψη αναγκών του, προχώρησε στην αγορά δύο ελικοπτέρων τύπου ΒΚ-117 ( συντονιστικά – διασωστικά – πυροσβεστικά και μεταφοράς προσωπικού), και και στη σύσταση της Υπηρεσίας Εναερίων Μέσων Πυροσβεστικού Σώματος (Υ.Ε.Μ.Π.Σ.).Τα ελικόπτερα που μισθώνονται αποκλειστικά για δασοπυρόσβεση από το Πυροσβεστικό Σώμα, διακρίνονται σε βαρέως και μεσαίου τύπου. Τα ελικόπτερα βαρέως τύπου είναια) Τα Μί-26 με ανηρτημένο κάδο σοβιετικής κατασκευής, τα οποία κατά τις επιχειρήσεις έχουν διακριτικό κλήσης ΔΙΑΣ, ακολουθούμενο από το όνομα της πόλης πουέχει ως κύρια βάση στάθμευσης π.χ διας Ανδραβίδας κ.ο.κ. β) Τα Sikorscy-Erickson S-64 με σύστημα ενσωματωμένης δεξαμενής, αμερικάνικης κατασκευής με διακριτικό κλήσης ΑΦΡΟΔΙΤΗ ακολουθούμενο από το όνομα της πόλης που έχει ως κύρια βάση στάθμευσης, π.χ. ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ. Τα ελικόπτερα μεσαίου τύπου είναι α) Τα Κ3-32 (Καμόβ),β) Τα Μί-14 με σύστημα ενσωματωμένης δεξαμενής και γ) Τα Μί-8 με ανηρτημένο κάδο πυρόσβεσης. Όλα τα ελικόπτερα μεσαίου τύπου που μισθώνει το Πυροσβεστικό Σώμα είναι σοβιετικής κατασκευής και έχουν διακριτικό κλήσης ΗΡΑ ακολουθούμενο από το όνομα της πόλης που έχει κύρια βάση στάθμευσης π.χ. ΗΡΑ ΤΡΙΠΟΛΗΣ κ.ο.κ. Τα ελικόπτερα βαρέως τύπου Μί-26 έχουν ανηρτημένο κάδο χωρητικώτητας 12.000 lit. Είναι ελικόπτερα χωρίς μεγάλες δυνατότητες ελιγμών, λόγω του μεγάλου όγκου και βάρους του Ε/Π (56.000 Kgr) και του μεγάλου μήκους ανάρτησης του κάδου (30 μέτρα περίπου). Αποτελούν ισχυρή δύναμη επέμβασης για την κατάσβεση της πυρκαγιάς, λόγω του μεγάλου όγκου νερού (12 Ton) που μεταφέρουν. Όλη η ποσότητα νερού γίνεται με μία άφεση σε μήκος μετώπου περίπου 120 μέτρων και πλάτος ζώνης περίπου 10 μέτρων. Η μέση ταχύτητα πτήσης του ελικοπτέρου είναι περίπου 130 μίλια/ώρα και ο επιχειρησιακός χρόνος του τρεις ώρες περίπου (απογείωση – προσγείωση). Το βασικό του πλεονέκτημα είναι η μεγάλη ποσότητα νερού που μεταφέρει και επιφέρει θεαματικά αποτελέσματα σε πυρκαγιές υψηλής βλάστησης και μεγάλης έντασης. Για να κάνει υδροληψία απαιτείται πηγή ύδατος διαστάσεων 10X10 μέτρων και ελάχιστου βάθους 5 μέτρων. Τα ελικόπτερα βαρέως τύπου Erickson S-64F, με σύστημα ενσωματωμένης δεξαμενής, είναι ελικόπτερα με πολύ μεγάλη ευελιξία, επειδή ακριβώς έχουν σύστημα ενσωματωμένης δεξαμενής χωρητικότητας 7-9 ton. Το συγκεκριμένο ελικόπτερο αυτό έχει δυνατότητα ρίψης με οκτώ διαφορετικούς τρόπους και για το λόγο αυτό, είναι πιο ακριβές στο στόχο του. Η ταχύτητα που αναπτύσσει είναι η ίδια περίπου με το Μί-26 και ο επιχειρησιακός χρόνος του είναι 2 ώρες (απογείωση – προσγείωση). Το ελικόπτερο S-64 είναι εξίσου αποδοτικό σε όλα τα είδη των πυρκαγιών. Υδροληψία μπορεί να πραγματοποιήσει από πηγή ύδατος διαστάσεων 10X10 μέτρων και ελάχιστο βάθος 50 cm. Διαθέτει, επίσης, δεξαμενή αφρού300 lit, καθώς και σύστημα ανάμιξης με το νερό. Τα ελικόπτερα μεσαίου τύπου είτε με ανηρτημένο κάδο, είτε με ενσωματωμένη δεξαμενή, είναι ευέλικτα, λόγω του μικρού μεγέθους των και έχουν δυνατότητα μεταφοράς περίπου 4 ton νερού. Ο επιχειρησιακός τους χρόνος είναι 2 ώρες. Οι ελάχιστες απαιτήσεις τους για υδροληψία είναι πηγή ύδατος διαστάσεων 10X10 και βάθους 3 μέτρων.Εξυπακούεται, ότι όλοι οι τύποι των ελικοπτέρων έχουν δυνατότητα υδροληψίας και από τη θάλασσα.Με τη γνώση που έχει αποκτηθεί, οι επιχειρησιακοί Αξιωματικοί σε κάθε πυρκαγιά, θα πρέπει να έχουν κατά νου τις δυνατότητες των ελικοπτέρων, να λαμβάνουν υπόψη ότι απαιτείται χρόνος μέχρι να αφιχθούν τα εναέρια μέσα στο συμβάν και αντίστοιχος χρόνος, για την επιστροφή στη βάση τους ή στο σταθμό ανεφοδιασμού τους. Το βασικότερο δε, είναι ο χρόνος που θα επιχειρήσουν στην πυρκαγιά, ώστε να γίνεται σωστή εκτίμηση και διάθεση του δυναμικού. Ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να δίνεται στην επικοινωνία των επίγειων δυνάμεων με τα ελικόπτερα, ώστε οι εντολές που θα δίνονται κατά την επιχείρηση να είναι σαφείς, απλές, συγκεκριμένες και να διοχετεύονται από ένα και το αυτό άτομο που θα ορίζεται για τη διαχείριση των εναέριων μέσων, εκτός αν άλλως διαταχθεί.Τα παραπάνω, βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν έχουν σκοπό να υποβαθμίσουν το τεράστιο κατασβεστικό έργο που προσφέρουν τα εθνικά εναέρια μέσα (Canadair 215 – 415).Αν, επίσης, αναλογιστούμε ότι είμαστε ένα κράτος που δε διαθέτει ανεξάντλητους οικονομικούς πόρους και ότι η άσκοπη χρήση Ε/Π ίσως μας στερήσει από άλλα μέσα, πιο πολύτιμα για την πραγματοποίηση της αποστολής μας, θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στην αξιολόγηση της χρησιμότητας των Ε/Π. Επιπλέον, η χρήση των Ε/Π και των άλλων εναέριων μέσων, με την αποτελεσματικότητα και τα πλεονεκτήματα τους, θα αποδειχθεί ότι είναι η κάλλιστη λύση για την εκτέλεση αυτών των ζωτικών αποστολών σε συνδυασμό με τις επίγειες δυνάμεις.
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2003
*( ο βαθμός και ιδιότητα του συγγραφέα κατά την στιγμή δημοσίευσης του άρθρου)
Του Αντ/ρχου Φώτιου Καλαχάνη*
